پته کرمان و هنر سوزندوزی زنان که یکی از مهمترین صنایع دستی کرمان نیز محسوب میشود در دوره پهلوی دوم و زمانی که فرح دیبا از آن در لباسهایش در مجالس بینالمللی و تزیین کاخ استفاده می کرد، بیش از گذشته مورد توجه قرار گرفت.
جشن های ۲۵۰۰ ساله مجموعه ای از جشن های مجلل و گرانقیمت بودند که به بهانه ۲۵۰۰مین سالگرد بنیانگذاری شاهنشاهی ایران بهدست کوروش بزرگ، در زمان حکومت محمدرضا پهلوی برگزار شدند. این جشن ها از تاریخ ۲۰ مهر سال ۱۳۵۰ آغاز شده و تا چهار روز بعد ادامه پیدا کردند. خوب است بدانید که برای برپایی این مراسم هزینه های گزافی صورت گرفت که در نهایت این جشن ها عنوان گران ترین جشن تاریخ ایران و حتی جهان را از آن خود کردند. از جمله هزینه هایی که می توان به آن اشاره کرد، لباس و پوشش رسمی افراد دربار بود که برای ساعات مختلف جشن، متفاوت بود. لباس هایی که گاه برای دوخت شان دو سال زمان صرف شده و در نوع خود کاملا بی نظیر بودند.
در پیش رو لباسی جذاب و قرمز رنگ می بینید که به سوزن دوزی های خارق العادهی بلوچی مزین است و فرح پهلوی آن را در استقبال رسمی از میهمانان جشن های ۲۵۰۰ ساله به تن داشت. این پیراهن بلند و سرخابی از جنس حریر ارگانزا می باشد و به همراه کتی نیم تنه پوشیده می شد. با دقت به بخش بالاتنه، نقوش و طرح های منحصر به فردی خواهید دید که تماما کار دست هنرمندان سوزندوز بلوچی است و به صورت اختصاصی و سفارشی برای فرح پهلوی خلق شده اند. به احتمال بسیار زیاد استاد سوزندوز این لباس مجلل، خانم مهناز جمالزهی می باشد. این استاد زبردست برای طراحی کت نیم تنه، از گلابتون های زرین و سیمین و رنگ قرمز استفاده کرده و در واقع نقوش آن را نیز از فرش های بلوچی اقتباس کرده است.
کت یا نیم تنه دارای یقه گرد و آستین کوتاه با رنگهای سرخابی و گلابتونهای زرین و سیمین به طور کامل سوزندوزی زنان بلوچ است. این لباس جزو طراحیهای دهه ۵۰ است که فرح دیبا در مراسمهایی چون جشنهای ۲۵۰۰ ساله استفاده کرده است و به مجموعه رویال معروف است.
به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری تسنیم، اوج این حرکت و استفاده از هنرهای ایرانی در دهههای چهل و پنجاه رخ داد. در این راستا مهر منیر جهانبانی به واسطه آشنایی با سرزمین بلوچستان و هنر سوزندوزی آن، نقش بیشتری را ایفا کرد. او باعث آشنایی فرح دیبا با هنرسوزن دوزی بلوچ شد و بازدید وی از سیستان و بلوچستان را رقم زد.
قبل از برگزاری جشنهای ۲۵۰۰ ساله پارچهها و نخهای زیادی که در میان آنها گلابتونهایی از نوع زرین و سیمین نیز موجود بود، به سمت ایرندگان ( شهری که به واسطه برخی از دوختهای پرکار سوزندوزی بلوچ بسیار معروف شد) سرازیر شد و خانم جهانبانی آنها را بین اساتید معروف سوزندوزی همچون مهتاب نوروزی و مهناز جمالزهی و …. تقسیم کرد تا بین شاگردان خود توزیع کنند و ماحصل آن تولید چند دست لباس فاخر برای تمام اعضای درجه یک خاندان پهلوی و هدایایی برای مهمانان جشنهای ۲۵۰۰ ساله همچون کراوات،کوسن دستمال سفره و ….. بود که به مجموعه رویال معروف شدند.
یکی از پیراهنهای فرح دیبا که در موزه پوشاک سلطنتی در معرض نمایش عموم است، پیراهن سرخابی رنگی از جنس حریر اُرگانزا است که دارای آستینهای حلقهای است و دامن آن به صورت کلوش وتا روی زمین است، پیراهن دارای یک کت یا نیم تنه است که جنس پارچه آن شییه شانتون با تار و پود قابل شمارش است چرا که در سوزندوزی بلوچ شمارش تار و پود برای اجرای نقشها کاملاً ضروری است، نکته قابل توجه در مورد آن جلو بسته بودن آن است.
کت در قسمت پشت دارای دکمههای سراسری ریزی است که جنس جا دکمهها از نوار قیطانی طلایی رنگی درست شده است و دکمهها از جنس پارچه پیراهن و به رنگ سرخابی است. سرتاسر کُت با سوزندوزی زیبای بلوچ پوشانده شده است. این دوخت به نام سوزندوزی پر کار ایرندگان معروف است که از نقوش فرشهای بلوچ اقتباس شده و به احتمال زیاد کار خانم مهناز جمالزهی استاد سوزن دوز بلوچ است.
کت یا نیم تنه دارای یقه گرد و آستین کوتاه است و با رنگهای سرخابی و گلابتونهای زرین و سیمین به طور کامل سوزندوزی شده است. این لباس نیز جزو طراحیهای دهه ۵۰ است که فرح دیبا در طی برنامهها و مراسمهای مختلف رسمی از آن استفاده کرده است.
و تا به امروز هم پته کرمان همانند کشمیرهای هندی مورد توچه هنردوستان و علاقه مندان به هنزهای فاخر قرا پرفته است .